Ξέσπασμα της στιγμής, θα μου περάσει...

Έχω μια διαδικτυακή και πνευματική φίλη (δε θα την εκθέσω εδώ, γιατί το blog αυτό είναι για κακίες), που με τη σειρά της έχει κι αυτή ένα φίλο, τούτος εδώ όμως πραγματικός. Αυτός ο φίλος είναι ο Τεύκρος Μιχαηλίδης κι εξαιτίας της πρώτης, έμαθα ότι του πήραν συνέντευξη στην Καθημερινή της Κυριακής, που πέρασε. Τον εκτιμάω αυτόν τον Τεύκρο, έχω πάρει και δύο του βιβλία. Προς το παρόν, βέβαια, δεν έχω διαβάσει κανένα, μα περιμένω να τα διαβάσω με σεβασμό κι όχι να τα ξεπετάξω. Θα μου αντιγυρίσει, τώρα, κανείς : "Ξέρουμε, πώς εκτιμάς εσύ, σαφρακιασμένο! Και τον Απόστολο Δοξιάδη, κάποτε τον εκτιμούσες!". Εντάξει, δεν τον μισώ κιόλας. Απλά, αν ήμουν θεός, θα τον έφτιαχνα λίγο καλύτερο. Όπως και μένα, φυσικά. Αλλά πρώτα εμένα (τώρα πώς γίνεται, όντας θεός, να γινόμουν καλύτερος, είναι μυστήριο μέγα). Τέλος πάντων, ο κακομοίρης ο Τεύκρος δε φταίει φυσικά σε τίποτα, για όσα επακολουθήσουν. Είναι παράπλευρη απώλεια. Αλλά είναι που δε την παλεύω άλλο και πάω να σκάσω! Δε θέλω να γράψω και στο Facebook, καθώς δεν έχω καμία διάθεση ν' απαντώ σε σχόλια. Αλλά κάπου πρέπει κι εγώ ν' αποθέσω το έντερό μου, ως νορμάλ μισάνθρωπος!

Πήγα, λοιπόν, σα τον μαλάκα κι έσκασα τα δύο μου ωραία ευρώ, στην "Καθημερινή" αθλιότητα του Καθωσπρεπισμού και της Παράδοσης, για χάρη και μόνο της ευγενούς ετούτης συμμετοχής του Τεύκρου Μιχαηλίδη. Σα να μην έφτανε αυτό (δυο φορές μαλάκας!), όχι μόνο δε διάβασα το άρθρο την Κυριακή, αλλά διαπιστώνω σήμερα, Δευτεριάτικα, ότι την υστεραία τα άρθρα διανέμονται στο ιντερνέδιο εντελώς ΤΣΑΜΠΑ! Και τράβαγα τις τρίχες μου! Κι έτσι μου 'φαγε η Καθημερινή τα δύο ευρουλάκια, γαμώ το κέρατό της!! Ήμαρτον!! Χτυπώ το κεφάλι μου, αλλά δεν είναι κανείς μέσα, να μ' ανοίξει!!

Όσον αφορά στο άρθρο είναι ΟΚ, αξιοπρεπές. Όχι κάτι το ιδιαίτερο, παρ' όλα αυτά. Χαλαρό και κούλ. Ίσως περίμενα κάτι περισσότερο. Έχω διαβάσει πολύ πιο δυνατά κείμενα από τον ίδιο τον Τεύκρο. Κι ωστόσο, κάποια δύναμη φυσικά υπάρχει. Ετούτη, όμως η τελευταία, δεν πηγάζει τόσο από το τι διαβάζουμε, αλλά από το ποιος το λέει. Χάρη στο σεβασμό, που εμπνέει οποιοσδήποτε άνθρωπος έχει φάει τα χρόνια του στην εκπαίδευση και στα θρανία, τα λόγια αποκτούν άλλη διάσταση κι άλλη βαρύτητα. Τα κλωθογυρίζεις δύο, μη σου πω και τρεις φορές, προτού πιάσεις να ράβεις λιβανωτούς ή πιάσεις να τα ξηλώνεις.

Κι αφού, τελοσπάντο, το άρθρο φτάνει στον επίλογο και λες όλα καλά, ξάφνου... ωχ ωχ ωχ... δε βλέπω καλά... ΤΙ 'Ν' ΤΟΥΤΟ ΘΕΕ ΜΟΥ!!!;;; ΤΙ 'Ν' ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΚΟ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΒΡΗΚΕ!!!;;; Μήνα δε διάβασα καλά, μήνα στραβοκατάπια;; Ρε συ δε μπορεί, κάποιος θα μου κάνει πλάκα!! Τρελά τυριά, βετζετέριαν κι ένα μπυροπότηρο απ' την Τσεχία. Παραθέτω τον επίλογο, αυτούσιο...

"...ύστερα από τον εγκάρδιο χαιρετισμό που δεχόμαστε από τον υπεύθυνο του εστιατορίου [ ... ] , που ειδικεύεται στην τσεχική κουζίνα. Υπό την καθοδήγηση του κ. Μιχαηλίδη, επιλέξαμε ένα «τρελό τυρί» (παναρισμένο τυρί edam με ταταρέζικη σάλτσα), ένα «βετζετέριαν» (μπρόκολο, σπανάκι, μανιτάρια με σος τυριών), μία «κάπσα» (χοιρινή μπριζόλα σχάρας γεμιστή με τυρί, ζαμπόν και μανιτάρια) και ένα σνίτσελ. Πήρε ένα ποτήρι τσεχικής μαύρης μπίρας. Το σέρβις ήταν υποδειγματικό και ο λογαριασμός 44,60 ευρώ."

Δε μπορεί λέω, κοροϊδεύομαστε! Από τη μία υψηλές έννοιες, πολιτισμοί, παιδείες, νοιάξιμο κι από την άλλη "χοιρινή μπριζόλα σχάρας γεμιστή με τυρί, ζαμπόν και μανιτάρια". Για οποιοδήποτε άλλο άρθρο δεκτό, δεν πα' να πουλάτε κομπινεζόν... αλλά δε μπορεί αυτό... ΑΥΤΟ το άρθρο να κλείνει με ΑΥΤΟΝ τον τρόπο!! Παιδιά, μάλλον είμαι εξωγήινος και δεν τα χωνεύω εύκολα, ετούτα τα φύκια, του πλανήτη σας. Άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε. -- Καλησπέρα σας, ο κύριος Μιχαηλίδης; Άμα γουστάρετε, περάστε από την Καθημερινή, λέμε να συζητήσουμε για την Παιδεία, αλλά στον πούτσο μας κιόλας, οδοντογλυφίδες μην ξεχάσετε να φέρετε. Ψιτ, μικρέ! πιάσε μια Παιδεία σαλάτα ακόμα. Ω! Μα κι αυτά τα παντσετάκια Πανελληνίων, θεσπέσια! Έτσι είμαστε εμείς στην Καθημερινή, δεν τα μασάμε τα λόγια μας!

Πολύ αργότερα αντιλήφθηκα, βέβαια, πως πρόκειται για στήλη επί τούτου, δηλαδή για μασαμπούκες. Πρόκειται για την εκλεπτυσμένη στήλη "Γεύμα με την Κ", όπου προφανώς έχουν συντελεστεί κι άλλα, παρόμοια εγκλήματα, κατ' επανάληψη. Σιχαίνομαι να μπω καν στον κόπο να το διασταυρώσω. Κάτι σαν το Πλατωνικό  Συμπόσιο, επί του ελαφρολαϊκότερου, λοιπόν. Αλλά μιας κι ο Πλάτωνας την πούλεψε, εδώ και κάτι χιλιετίες, μας απόμεινε τουλάχιστον το συμπόσιο. Αλλά φταίω κι εγώ! Ναι, ναι, φταίω! Γιατί δεν ήμουν από την αρχή υποψιασμένος. Γιατί το μυαλό μου δεν έφτανε τόσο χαμηλά. Είναι που έχω και τα λουμπάγκα μου, είναι κι εκείνο το ατύχημα στις ντουζιέρες του Λόχου, δε μπορώ να σκύψω, ως εκεί χάμου. Και λέω, να, τώρα μάλιστα! Όλα τα κομμάτια του παζλ μπήκανε πια στη θέση τους κι η καλειδοσκοπική εικόνα ξεκαθάρισε : απόμειναν πλέον διαυγή κι απροκάλυπτα, η παρθένα υστεροβουλία και το στομάχι, ως υψηλά ιδανικά. Τα ιδανικά του πολιτισμού των αστών.

Και τώρα, που το λύσαμε το κυπριακό της Παιδείας, ποιος παίρνει σειρά για το δωδεκαδάκτυλο; η Υγεία; η Φτώχεια; οι Μετανάστες; η Ανθρώπινη Αξιοπρέπεια; -- Αγαπητέ, σκέφτομαι να ξεκινήσω με νεκρό άστεγο στο Κέντρο. Θα μου προτείνατε Λευκόξηρο Ντον Πουτσολιόν του '82 ή Κόκκινο ημίγλυκο από τα Κτήματα Ψωλοβασίλη; -- Προσφυγικό σνίτσελ, πνιγμένο σε σάλτσα Αιγαίου!! Tres bien, tres bien, Monsieurs! Εξαιρετική επιλογή, είστε δυο τζέντλεμεν!

Αναγούλα; Ναυτία; Εμετός; Ξέρασμα; Κόπρανα; Διάρροια;

Πάσα ομοιότητα ή μομφή προς υπαρκτά πρόσωπα, είναι παντελώς
συμπτωματική. Καθένας είναι υπεύθυνος για τους συνειρμούς του.

Ακόμα κι αν εξαιρέσεις το σαρκασμό και την υπερβολή μου (υπερβολή;), το φινάλε είναι παντελώς άκομψο, ακόμα κι απο στοιχειώδη δεοντολογία. Είναι το απόλυτο φάλτσο, ο εκτροχιασμός του ύστατου βάγωνος, όσπερ παρασύρει σύμπασα την αμαξοστοιχία στον όλεθρο. Ηθικό δίδαγμα; Δεν πειράζει αν τριγύρω γίνεται της πουτάνας και χάνεται κοσμάκης, σημασία έχει στο τέλος να σκουπίζεσαι μ' ένα χοιρινό παΐδι και να αφήνεις καλό μπουρμπουάρ στο καλοντυμένο δουλάκι.

Κι επιπλέον, εντάξει, λίγο σεβασμό στις χιλιάδες των παιδιών, που δεν έχουν δεύτερο βρακί να φορέσουν. Λίγο σεβασμό στα αμέτρητα παιδιά, που τρώνε δήθεν σε φίλους, γιατί στο σπίτι δεν υπάρχει κολυμπηθρόξυλο. Λίγο σεβασμό στα παιδιά, που 44,60 ευρώ, τα βλέπουν μια φορά, τη μέρα που θα πουν τα κάλαντα ή περνούν δυο μήνες, το χαρτζιλίκι τους για το σχολείο. Λίγο σεβασμό στα παιδιά, που οι γονείς τους δεν πίνουν μαύρη τσέχικη μπύρα, αλλά κάνουν το σκατό τους παξιμάδι και το παξιμάδι σκατό και δώσ' του ανακύκλωση. Λίγο σεβασμό στα παιδιά, που δεν έχουν λεφτά για ιδιωτικό σχολείο και το μέλλον γι' αυτά δεν είναι απλά αβέβαιο, είναι ανύπαρκτο.

Φυσικά, αυτή η κατηγορία του Μπύθουλα δε διαβάζει Καθημερινή. Διαβάζει μενού από σουβλατζίδικα και πίνει μπύρα Άμστελ κουτάκι.

Άμα πετύχει η μαλακία ...

Μήπως θα 'πρεπε καλύτερα, ετούτη η ανάρτηση, να 'μπαινε στο blog της φιλοσοφίας; Ούτε γι' αστείο, καθώς έχει τόση σχέση με τη φιλοσοφία, όση έχει η κουράδα με τη σωστή και ισορροπημένη διατροφή. Αυτό τον ιστότοπο, LECTURES BUREAU και τα σχετικά, τον είχα στριμώξει στα προς εξερεύνηση, καθώς είχα μάλλον διαβάσει κάτι αξιοπρεπές και - σε συνδυασμό με το αισθητικά αρτιότατο περιβάλλον - θεώρησα πως έκρυβε μια κάποια ποιότητα. Κι όχι πως δεν κρύβει. Έφτασα να διαβάσω δυο-τρία άρθρα ακόμα, αλλά βαρέθηκα γρήγορα. Δεν είμαι κακεντρεχής, αλήθεια :) ! Τα άρθρα θέτουν εύστοχα ερωτήματα σαν αφορμή, ωστόσο εξαντλούνται σε μια γραφή απλοϊκή. Προσοχή: όχι απλή, ούτε εκλαϊκευμένη. Απλοϊκή, ρηχή. Τεσπά, δεν ένιωθα ότι μου πρόσφεραν τίποτα, ούτε καν τη χαρά της γραφής, της ανάγνωσης. Καθείς με την τεχνοτροπία του. Μιλάω κι η πορδή, που στο κάτω κάτω δε με διαβάζει και κανείς.

Και - που λέτε - ξαφνικά, από εκεί που δεν υπήρχε καν ποτήρι, το ποτήρι ξεχείλισε! Είπα φτάνει! Γιατί σε μένα, Θεέ μου!! Γιατί αυτό το άρθρο, ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ, δεν είναι απλά για κλάμματα ∙ θα ήταν για κλάμματα, αν δε σεβόμουνα το δάκρυ! Αποτελεί την κηδεία, το μνημόσυνο, το κόλλυβο και το τρισάγιο της τυπικής ανθρώπινης νοημοσύνης, τόσο που εύχεσαι ο αρθρογράφος - κάποιος Τρομπέλι Τραμπαρίφας - να ήταν απλά γυμνοσάλιαγκας, που μια καλή νεράιδα τον προίκισε με το χάρισμα της ομιλίας και το πρώτο που 'γραψε ήταν αυτή η μαλακία, οπότε κομμάτια να γίνει. Αν κατάλαβα καλά, πρόκειται για απόσπασμα, από κάποιο πόνημά του "Η Τέχνη της Πρακτικής Σκέψης". Αν το πετύχετε πουθενά, βεβαιωθείτε ότι έχετε μαζί σας λίγο σκόρδο, κανά ματάκι για το μάτιασμα κι αναβραζόμενα δισκία πενικιλίνης, καθώς είναι μεγάλος φόβος να σας κυριεύσει το εξυπνοβακτηρίδιο του πηλωρού.

Ας ξεκινήσουμε με το πόσο μαλάκας είναι ο αρθρογράφος (κι εκεί θα 'πρεπε να τελειώσουμε), γιατί ο ιστότοπος δε φταίει σε τίποτα, απλά με ξενέρωσε λιγάκι. Πιάνει ο τύπος τη γνωστή Νιτσεϊκή φράση, που έχει γίνει καραμέλα "ό,τι δε σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό" και πάει να μας το παίξει εξυπνάκιας, μέντορας και ντριμπλαδόρος. Πάει να πουλήσει στις πουτάνες πουτανιές και στους γύφτους κουρελούδες. Ανοίγει το στόμα του να βγει νόημα, όπως χαλαρώνει κανείς το σφιγκτήρα του και δε βγαίνει κολυμπηθρόξυλο, αλλά τ' αέρια έχουν αντιλαλήσει ίσως και τρεις ορόφους παραπάνου. Για τέτοιο πράμα μιλάμε. Πομφολυγορρήμων, είναι μια ταρατατζούμ ταιριαστή, λόγια έκφραση. Ας πούμε, κι ο Πορτοκάλογλου την έχει πιάσει στα χέρια του αυτή τη φράση, αλλά για τον Πορτοκάλογλου δε με νοιάζει και χαλάλι του, γιατί ο Πορτοκάλογλου δεν μου πουλάει παραμύθι πως είναι πρακτικός φιλόσοφος. Λεφτά θέλει ο άνθρωπος.

Καταρχάς, η φράση αυτή συμπεριλαμβάνεται σε μια σειρά από αποφθέγματα, στο πρώτο μέρος του βιβλίου "Το Λυκόφως των Ειδώλων" (ή "Πώς Φιλοσοφεί Κανείς μ' ένα Σφυρί"), με επικεφαλίδα "Αποφθέγματα κι Αιχμές", όπως διαβάζω στο ταπεινό μου αντίτυπο, από τις Εκδόσεις Θεσσαλονίκης και σε μετάφραση Ζήση Σαρίκα. Στο 8ο απόσπασμα διαβάζουμε:

"Από τη σχολή του πολέμου της ζωής. - Ό,τι δεν με καταστρέφει με κάνει δυνατό"

Τώρα, ο Νίτσε δεν είναι ο Πελεγρίνης, ούτε ο Ράμφος, που διαβάζεις ένα βιβλίο ή βλέπεις μια συνέντευξη και πάει, το 'πιασες το νόημα, κατάλαβες πως δε χρειάζονται και βατραχοπέδιλα για να κολυμπήσεις στις λιμνούλες τους - άντε το πολύ-πολύ εκείνα τα πλαστικά, φοσφοριζέ πεδιλάκια για να μην πονούν τα πατουσάκια μας. Ο Νίτσε είναι άβυσσος. Και την άβυσσο, αν δεν τη σεβαστείς ή θα σε καταπιεί και δε θα επιστρέψεις ποτέ - ή πάλι θα πλατσουρίζεις στα βοτσαλάκια και δε θα πάρεις ποτέ χαμπάρι απ' την πραγματική της φύση. Χρειάζεται προετοιμασία συστηματική, επανειλημμένη κι επίμονη, ώστε να γίνει κατανοητή και να προσεγγιστεί όπως της αξίζει. Για παράδειγμα, στο παρακάτω blog " πάτα εδώ για το παρακάτω blog ", ο παλήκαρος που γράφει έχει τη σωστή προσέγγιση. Προσέξτε, δεν ξέρω αν είναι σωστά όσα γράφει, μπορεί και να 'ναι η αρλούμπα της αρλούμπας, δεν είμαι σε θέση να κρίνω το περιεχόμενο. Αλλά ο άνθρωπος αναρωτιέται με σωστή μέθοδο. Σκέφτεται "Τι διάολο έχει πει γενικά αυτός ο Νίτσε" και "Ως εκ τούτου, τι διάολο μπορεί να σημαίνει μια τέτοια φράση, στα χείλη του τελευταίου;". Αναζητεί, δηλαδή, το νοήμα στα συμφραζόμενα. Κι επειδή συμφραζόμενα δεν υπάρχουν σε ένα απόφθεγμα, γίνεται συμφραζόμενος ο ίδιος ο Φιλόσοφος με την ιστορία του, τον αγώνα του, το σύνολο του έργου του.

Πάμε τώρα, πίσω, στον δικό μας τον Καραγκιόζη το Φρατέλι, Μπορέλι ή πώς διάολο τον λένε, τον τυχάρπαστο.

Προσέξτε, τώρα, να σκάσετε στα γέλια. Στο ένα ζύγι έχουμε βάλει ήδη ένα κολοσσό μεγατόνων κι είναι λοιπόν το θέμα, τι να βάλουμε τώρα από την άλλη, να μη γείρει η παλάντζα; Μια Μαύρη Τρύπα 30 Ηλιακών μαζών; μπα! Σαρανταπέντε φάλαινες κι εξήντα καρχαρίες; ούτε! Μήπως το πουλί του Δία ή το παπί του Φρόιντ; μήτες αυτά! Ε τι στα κομμάτια; Τίποτα απολύτως! Ο τύπος πάει να φτιάξει σάντουιτς με ψίχουλα. Κάτι ψελλίσματα διαβάζουμε για επιχειρήσεις, θήκες για ηλεκτρονικούς υπολογιστές και για το μοτοσακό ενός φίλου του. Αυτά. Χωρίς πλάκα. Έβγαλε η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμον όλο. Για πάμε, για πάμε να δούμε...

Α. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΟΚΤΑΠΟΥΣΙ

Μιλάς για Νίτσε και περιμένεις, λοιπόν, ο άλλος να σου μιλήσει για τον Άνθρωπο, για κάποια ουσία της ύπαρξης, για μια στάση ζωής, κάτι που να καίει βρε αδερφέ, κάτι από τη στόφα ενός πυρήνα. Άλλα αντ' άλλων, κάτι για επιχειρήσεις, κάτι για τις οικονομικές κρίσεις, κάτι μπουρμπούτσαλα στιφάδο. Λες και ο Νίτσε, όταν τα έγραφε αυτά, είχε στο μυαλό του το Σκλαβενίτη ή τη Microsoft. Ό,τι να 'ναι, άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε.

Και για να το πάω ακόμα πιο πέρα και να του αντιγυρίσω - τσααακ, μπούμερανγκ στο δόξα πατρί - το κοντόφθαλμο ματάκι του, οι επιχειρήσεις μπορεί να καταρρέουν αυτόνομα, αλλά η Αγορά συνολικά αντιδρά και δυναμώνει, αυτορυθμίζεται. Έτσι λένε οι καπιταλιστές, τουλάχιστον. :) Αλλά τι έκανε ο ψωλο-φιλόσοφος; Άνοιξε λίγο τις κουρτίνες, δίπλα απ' το κομοδίνο όπου γράφει, χάζεψε απέναντι το μπακάλικο της κυρα-Γιώτας και του 'ρθε η έμπνευση τόσο απότομα, ώστε απόρησε κι ο ίδιος με τον εαυτό του, πόσο έξυπνος ήταν. Αφου το μπακάλικο θα 'κλεινε, άρα η κρίση δεν το έκανε πιο δυνατό. Κι όμως. Στο διάστημα, που ακολουθεί μετά το κλείσιμο, πολύ πιθανό να καθόταν η κυρα-Γιώτα μόνη ή με το μπατζανάκη της και να αναρωτιόταν:

- Ποιες ήταν οι αιτίες, που έκλεισε το μπακάλικο;
- Ποιες από αυτές εξαρτώνται από μένα;
- Τι έκανα λάθος, μέχρι σήμερα;
- Τι από αυτά έχω τα φόντα να διορθώσω;
- Μπορώ να ξεκινήσω κάτι καινούργιο, κάτι καλύτερο;

Όλα τα παραπάνω, φυσικά, είναι σημάδια δύναμης, για έναν νου υγιή κι όχι ένα νου κλειστοφοβικό ή υψοφοβικό, όπως του γραφιά, που αυτό-βαφτίστηκε πρακτικός φιλόσοφος. Η κυρα-Γιώτα έχει πολλές πιθανότητες να βγει δυναμωμένη, εφόσον έχει στη φαρέτρα της καινούργια βέλη, όπως οι γνώσεις και οι εμπειρίες που αποκόμισε, από την όλη διαδικασία.

Ο Τσιφτετέλι, όμως, λέει "όοοχι!". Αυτά έπρεπε να τα 'χει σκεφτεί η κυρα-Γιώτα, όλα μόνη της και πριν την κρίση. Ναι. Μάλιστα. Νομίζω ότι το καλύπτω αυτό, παρακάτω.

Φυσικά, ο Νίτσε δε μιλάει για μπακάλικα.

Β. ΤΙ ΩΡΑ ΠΗΓΕ; ΡΟΖ.

Ας πιάσουμε, λοιπόν, τη ρήση λαϊκά και του πεζοδρομίου, χωρίς Νίτσες και Κατίνες. Τι λέει; Λέει πως άμα δεν πεθάνεις από μια άλφα αιτία (ή βήτα), βγαίνεις από την εμπειρία, αν θες τη μάχη, δυναμωμένος. Ή - κι αυτό είναι σωστότερο - έχεις τουλάχιστον την ευκαιρία να βγεις δυναμωμένος, εφόσον ζώντας όντας Τζέιν Φόντας, έχεις κάθε δυνατότητα να αντιδράσεις και να ανασυγκροτηθείς. Πώς το λένε, ρε παιδί μου, να βγάλεις αντισώματα.

Ο γυμνοσάλιαγκας ο Μπιζέλι λέει "ΟΧΙΙΙ", αυτό είναι μια ψευδαίσθηση, καθώς ο μόνος λόγος που είσαι ζωντανός είναι από στατιστικό γινάτι. Μα ρε βλάκα, δεν επικοινωνούμε! Λες παντελώς άλλο πράγμα! Η Νιτσεϊκή ατάκα, που εξετάζουμε, δε δίνει δεκάρα για τους λόγους, που βρέθηκες ζωντανός, αντί ν' ασπρίζουν τα οστά σου ∙ αν είναι από τύχη, ικανότητα ή αν πλήρωσε ο μπαμπάς σου τα λύτρα. Εδώ εξετάζουμε αν είναι δυνατόν να έχεις κάποιο κέρδος από την επιβίωση, ίσως κάποιο όφελος για την επόμενη μάχη. Δεν μας νοιάζει γιατί κατέληξες ζωντανός εσύ, όταν ο διπλανός σου σαπίζει. Μας νοιάζει γιατί είναι μονάχα ο ζωντανός, που μπορεί να αναλογιστεί πάνω στην εμπειρία του κι ίσως να πλουτίσει κατατίς από αυτήν. Το κουφάρι, δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν έχει αυτά τα φόντα. 

Γ. ΗΞΕΡΑ ΕΝΑ ΤΥΠΟ

Έρχεται κι ετούτη η παπαριά με το φίλο του και μας δίνει τη χαριστική βολή. Έπαθε λέει ένα ατύχημα με τη μηχανή κι έτσι έμαθε πόσο επικίνδυνο είναι και την πούλησε. Ενώ, ας πούμε, πριν δεν ήξερε. Καταρχάς, ο φίλος του είναι χέστης. Όποιος παθαίνει ατύχημα με μηχανή δεν παρατάει απαραίτητα την οδήγηση. Αν ήταν έτσι, οι μισοί μαραγκοί, που 'χουν κομμένα δάχτυλα, θα έπρεπε να 'χουν βγει στη σύνταξη ή να εργάζονται θυρωροί σε μοναστήρια. Κατά δεύτερο λόγο, ο φίλος του ήταν και μαλάκας. Άμα ρωτήσεις έναν 16χρονο, μέχρι κι αυτός γνωρίζει τα στατιστικά με τις μηχανές. Που λέει ο λόγος, μπορεί να μην ξέρει κάνα νούμερο 34,5% , ξέρει όμως με τον δικό του τρόπο. Γιατί μπορεί να έχει χάσει κάποιο φίλο του, σ' εκείνη την κόντρα ή τη μαγκιά στη λεωφόρο, γιατί του τα πρήζει η μάνα του, κάθε φορά που κλείνει την πόρτα πίσω με το κράνος στο χέρι (τι; κράνος;) και τέλος πάντως αδαής δεν είναι ο έφηβος. Μαλάκας είναι.

Τα λογικά σφάλματα του Μποτιτσέλι είναι τα εξής:

1 - Η ανάγνωση στατιστικών είναι πηγή ορθούς γνώσης.
2 - Το βίωμα είναι ευτελής πήγη μάθησης και δείγμα πνευματικής οκνηρίας.
3 - Η πρόβλεψη είναι η πλέον συνετή στάση.
4 - Οδηγώ μηχανή σημαίνει φλερτάρω με το θάνατο.

Μην το ψειρίσω άλλο, αρκούν. Για πάμε, για πάμε...

1 - Η ανάγνωση την στατιστικών είναι πηγή πληροφορίας, καταρχάς και καταρχήν, και όχι άμεσα πηγή γνώσης. Προκειμένου ν' αντλήσουμε κάποια μορφή γνώσης, από ένα στατιστικό πίνακα πχ. τροχαίων ατυχημάτων, θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να γνωρίζουμε ένα σωρό άλλους παράγοντες, όπως τις συνθήκες κάτω από τις οποίες συνέβη το ατύχημα. Αν αγνοήσουμε παράγοντες που βγάζουν μάτι και πόδι (πχ. αλκοόλ, ναρκωτικά, κ.α.), θα έπρεπε να γνωρίζουμε την κατάσταση του οδοστρώματος, την κατάσταση των οχημάτων, τις ταχύτητες των οχημάτων, την οδική σήμανση, το φωτισμό, τον ιδιαίτερο τρόπο, με τον οποίο προκλήθηκε το ατύχημα, τι σκεφτόταν ο οδηγός λίγο πριν, τις πραγματικές του ικανότητες οδήγησης (όχι απλά πως έχει δίπλωμα), κ.ο.κ. Έτσι, σιγά-σιγά, και με ανάλυση-διασταύρωση μπορούμε να στοιχειοθετήσουμε ένα πρώτο επίπεδο, πλέον, γνώσης. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι στατιστικά, τέτοιας σχολαστικότητας συνήθως δεν υπάρχουν.

2 - Κι ωστόσο από τα στατιστικά στοιχεία λείπει (εκ των πραγμάτων, δε θα μπορούσε κι αλλιώς) η σημαντικότερη, η βαθύτερη, η ουσιαστικότερη πηγή γνώσης. Κοιτάτε να δείτε, δεν έχουν όλες οι γνώσεις την ίδια ποιότητα, ούτε την ίδια χρησιμότητα. Για τον επιστήμονα, τον ερευνητή, που εργάζεται in vitro, που λένε οι πολλά βαρύδες, τα στατιστικά στοιχεία είναι το άλφα και το ωμέγα τους. Ωστόσο, για τον άνθρωπο, για την ατομικότητα ή τη μοναδικότητα ενός προσώπου, αυτά περνάνε και λίγο βερεσέ. Την πιο ισχυρή, απτή, βαθιά, ουσιαστική πηγή γνώσης τη συνιστά το βίωμα.

Για μένα και για σένα, ένας αριθμός δε λέει τίποτα. Μπορείς να τον μεταφράσεις με χίλιους και έναν τρόπους. Ένα σπασμένο χέρι όμως λέει πολλά πράγματα. Ένας νεκρός φίλος ή ένα νεκρό παιδί λέει πολλά περισσότερα. Σε μια μάνα, μπορεί να λέει τα πάντα, απ' όσα χρειάζεται να μάθει. Τρεις μήνες στο νοσοκομείο, στην εντατική, σε κώμα, είναι πηγή γνώσης, τεράστιας μάζας και πυκνότητας. Αλλά κι ευτελέστερα παθήματα: γραφειοκρατία σε τροχαία και ασφαλιστικές, οικονομική επιβάρυνση, δυσχέρεια ή και αδυναμία εργασίας, βάλτε τη φαντασία σας να δουλέψει.

Ότι το βίωμα συνιστά (όχι βέβαια τη μόνη, αλλά) ανώτερη πηγή γνώσης για το πρόσωπο προκύπτει, επιπλέον, κι από τη μοναδικότητά της. Το ίδιο συμβάν, είναι δυνατόν να μεταφραστεί με διαφορετικούς τρόπους, από διαφορετικούς ανθρώπους. Ένα σπασμένο χέρι ή και μόνο το σοκ ενός ατυχήματος συχνά αποτρέπουν κάποιους από την επανάληψη του πειράματος και το πουλάν το μηχανάκι. Άλλοι πάλι, συνεχίζουν με τρεις λάμες στο πόδι και αποχαιρετούν τα φανάρια με σούζες. Η γνώση, που μεταφέρεται σε κάθε περίπτωση, σε κάθε άτομο, δεν είναι ίδια, δεν είναι μια καθαρή, απόλυτη, αντικειμενική οντότητα, αλλά χρωματίζεται από τις εκάστοτε χαρακτηροδομές. Εκείνος, που εγκαταλείπει, κατά κάποιον τρόπο, δε μαθαίνει το πόσο επικίνδυνη είναι η οδήγηση με μηχανή, αλλά πόσο κίνδυνο ή πόσες συνέπειες μπορεί να σηκώσει ο ίδιος, ως χαρακτήρας ∙ μαθαίνει δηλαδή το όριά του. Ο διπλανός του πιθανόν να έχει μεγαλύτερες αντοχές, να θεωρεί το ατύχημα μέρος της δραστηριότητας και όχι δυσάρεστη έκπληξη, να του φανεί εξίσου φυσικό όπως σε κάποιον αθλητή φαίνονται οι θλάσεις και οι ρήξεις. Πιθανόν, στο μέλλον, ν' αποφεύγει μια-δυο κακοτοπιές ή να προσαρμόσει, αναλόγως, τον τρόπο οδήγησης. Αλλά ο κώλος του θα πάρει και πάλι το σχήμα της αγαπημένης του σέλας.

Το κακό με τα βιώματα είναι ότι ως γνώση είναι πολύ δύσκολο (έως αδύνατο) να μεταλαμπαδευτούν. Αποτελούν μοναδικούς συνδυασμούς, εμπειρίες που θα συνιστούσαν πρόκληση, ακόμα και σε ένα ποιητή μέγιστο, να τις αποδώσει αλώβητες από τη μεταφορά. Έτσι εξηγούνται θεσπέσια όλα εκείνα τα οικογενειακά κλισέ, όπου γονείς και κηδεμόνες σκάνε και ωρύονται, ώστε να μην επαναλάβουν οι γόνοι τους τα ίδια λάθη με αυτούς, την ώρα που οι γόνοι τους γράφουν κυριολεκτικά στ' αρχίδια τους - όπως είναι και η φυσική ροή των πραγμάτων. Έτσι γινόταν πάντα κι έτσι θα γίνεται. Κι όποιος αμπελοφιλόσοφος τολμάει ν' αγνοήσει αυτή την καθαρή, κρυστάλλινη ανθρώπινη φύση, την υπέροχη βιωματικότητα δηλαδή της ανθρώπινης ύπαρξης, θα καταλήξει να λέει τέτοιες μιζεριές, να γελάνε κι οι σαρδέλες.

Υ.Γ. Το μαλθακό φιλοσοφίδιο πιθανότατα οδηγεί αυτοκίνητο. Γιατί; Επειδή είναι ασφαλέστερο από τα δίκυκλα; Πώς; Μήπως δεν έχει τσεκάρει τα στατιστικά; Μήπως;;

3 -  Ότι η πρόβλεψη είναι πράγμα συνετό και χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ικανότητας προς επιβίωση, δε μπορεί να το αρνηθεί, ούτε το πλέον διεφθαρμένο δικαστήριο. Υπάρχουν, όμως, δύο βασικές ενστάσεις. Η ασθενέστερη αφορά στην αδυναμία οποιουδήποτε να προβλέψει τα πάντα, να προλάβει κάθε κίνδυνο και κάθε αστάθμητο παράγοντα. Να τραβήξεις τη στάση αυτή σε όλη της την έκταση καταλήγεις στον υποχονδριασμό και το μενού με τις φοβίες. Η ισχυρότερη ένσταση αφορά στην εθελοτυφλία του γράφοντος (όχι εμού, εκεινού). Μήπως αγνοεί τον τρόπο, με τον οποίο "παράγονται" τα στατιστικά δεδομένα; Μήπως υποπέφτει στον πονηρό του λάκκο, εκθειάζοντας το εργαλείο εκείνο, το οποίο υπάρχει χάριν (ή εξαιτίας) εκείνου που καταδικάζει;

Αν οι άνθρωποι ήταν χέστες ή με την πρώτη αναποδιά παραιτούνταν, προφανώς και τα στατιστικά δεδομένα ούτε τόσο πλούσια θα ήταν, ούτε τόσο περιγραφικά. Ευτυχώς, όμως, τα διαολεμένα ανθρωπάκια σταματημό δεν έχουν! Τα ρημάδια δώσ' του και πεισμώνουν! Εκεί, παλεύουν ξανά και ξανά, κόντρα σε κάθε στατιστική και κάθε πρόβλεψη. Σπάνε χέρια, σπάνε πόδια και μετά από έξι μήνες, τους βλέπεις ξανά στις δύο ρόδες να γέρνουν με χάρη, σε μια σωστά σμιλεμένη στροφή της Εθνικής. Πνίγονται, θάβονται, ξεκοιλιάζονται και πάλι - τα ταπεινά ανθρωπάκια - τραβάνε μπροστά. Ανακαλύπτουν ηπείρους, πατούνε φεγγάρια, κολυμπούν σε αβύσσους. Τα στατιστικά παράγονται, γιατί ακριβώς οι άνθρωποι ΠΡΩΤΑ παράγουν δράση - μάλιστα, ενάντια στα προγνωστικά - και ΜΕΤΑ παράγουν στατιστικά. Δεν βαθουλώνουν τους καναπέδες από σύνεση, ούτε αμπαρώνουν όλες τις πόρτες και τα πατζούρια, για τη λατρεία της ασφάλειας. Αν η ανθρωπότητα έμοιαζε 10% στον αμπελοφιλόσοφο Τορικέλι ή στο κουραδοκώλη φίλο του, θα ζούσαμε ακόμα στην Εποχή της Μπανάνας.

4 - Οδηγώ μηχανή ΔΕ ΣΗΜΑΙΝΕΙ φλερτάρω με το θάνατο. Να μου μιλήσεις για επιπόλαιους ή σοβαρότερους τραυματισμούς, το καταλαβαίνω. Αλλά φλερτ θανάτου, εξ' ορισμού, δεν είναι. Εκτός κι αν οδηγάς ξεβράκωτος, με σαγιονάρα και μαλλί ζελέ-κιγκαλερία. Με άλλα λόγια, Ο ΤΡΟΠΟΣ που οδηγά κανείς μηχανή (ή πράτει ο,τιδήποτε άλλο), αυτό ΝΑΙ! Τούτο μπορεί να συνιστά, όχι μόνο απλό φλερτ, αλλά μη σου πω κι αχαλίνωτη συνουσία, με τον ελμινθοβριθή περαματάρη. Όπερ έδει δείξαι; Ας το λήξουμε εδώ, γιατί κουράστηκα με τις μαλακίες του κάθε κλανιάρη.

* * *

Θα κλείσω, αποδομώντας εν συντομία ένα χείμαρρο ασυναρτησίας, που ακολουθεί και ο οποίος αποδεικνύει περίτρανα, ότι ο Φραπουτσέλι έχει μεσάνυχτα από τ' ανθρώπινα κι έτσι θα ήταν ευγενέστερο αν ασχολούνταν περισσότερο με το πουλί του και λίγοτερο με τη Φιλοσοφία...

Πολλοί άνθρωποι λένε: «Η κρίση μου έκανε καλό, τώρα ζω τελείως διαφορετικά». Σύμφωνοι, αλλά γιατί δεν έκαναν αυτήν τη σκέψη νωρίτερα; 

Μήπως γιατί νωρίτερα δεν είχαν γνώση τι 'ναι η κρίση;;; Μήπως;;; Εκτός κι αν θαρρεί ο αφελής ότι διαβάζοντας π.χ. τον ορισμό του καρκίνου, πάει τελείωσε, κατάλαβες τι πράγμα είν' ο καρκίνος.

Δεν υπάρχει κάτι πιο τραγικό και, συγχωρέστε με, πιο ανόητο από το να έχεις την άσχημη εμπειρία ενός δυστυχήματος, μιας αρρώστιας ή μιας πτώχευσης για να αποκτήσεις την γνώση.

Δεν υπάρχει κάτι πιο τραγικό, συγχωρέστε με, από το να είσαι τόσο μαλάκας, που να μην έχεις συνειδητοποιήσει πως ακριβώς έτσι μαθαίνει ο άνθρωπος, στο πετσί του. Να μην έχεις πάρει πρέφα, ότι το βίωμα συνιστά γνώση ή μέρος της γνώσης αναπόσπαστο. Κι ότι, παρά την επιθυμία μας για το αντίθετο, είναι αδύνατο να δωροθετηθεί το βίωμα αυτούσιο, δίχως δηλαδή να βιωθεί ξανά και ξανά από τον κάθε άνθρωπο, της κάθε εποχής, στον αιώνα των αιώνων, αμήν! Μα τι σαρδανάπαλος! Άμα δεν ήταν έτσι, μετά τον πρώτο πίθηκο που σηκώθηκε στα πόδια του κι έπιασε να περπατάει, θα έπρεπε όλοι οι επόμενοι να γεννιούνταν με τ' αθλητικά τους και να τρέχουν. Ρε φίλε, μου ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι με τόση ανεπαφή με το περιβάλλον!

Είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουμε ότι ένα φρικτό γεγονός μας κάνει καλό.

Είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουμε ότι ένα φρικτό γεγονός δε μας κάνει ΚΑΙ καλό.

Μια αρρώστια, ακόμα κι αν βιώνεται σαν εμπειρία, αφήνει ίχνη στο σώμα. Ο οργανισμός δεν είναι υγιέστερος από πριν.

Μπορεί και να 'ναι. Μπορεί να 'ναι και δυνατότερος. Ή μπορεί να μην είναι δυνατότερος, αλλά ικανότερος. Ένα κομμένο πόδι δεν επιστρέφει πίσω. Οι κατακτήσεις όμως, ψυχικές ή σωματικές, ανθρώπων με διάφορες αναπηρίες υποδηλώνουν ικανότητες, που σ' έναν άνθρωπο "άρτιο" υπολανθάνουν εσαεί. Η ανάπτυξη επίσης αντισωμάτων, μετά τη μάχη με μιαν ασθένεια, είναι τόσο άνετο επιχείρημα, ώστε σχεδόν ντρέπομαι και να το χρησιμοποιήσω. Τα "ίχνη" που αφήνει στο σώμα μια μάχη δεν είναι εξ' ορισμού κακά. Η μνήμη ενός ατυχήματος αποτελεί ένα τέτοιο ίχνος, που ίσα ίσα, κατά περίπτωση, μπορεί να προσφέρει πλεονεκτήματα. Η δυνατότητα πρόβλεψης είναι ένα τέτοιο πλεονέκτημα. Τεσπά. Υπάρχουν εκατομμύρια παραδείγματα, αν έχει κανείς όρεξη να βουλώσει την αστόχαστη φλυαρία και τη ξεχειλωμένη γλώσσα.

Και πόσοι στρατιώτες γυρίζουν «δυνατότεροι» από τον πόλεμο;

Γιατί; τους μέτρησε; Ένας στρατιώτης, που υπεράσπισε την εστία του (με την ευρύτερη έννοια), φυσικά κι επιστρέφει δυνατότερος, τόσο ψυχικά, εφόσον επέτυχε το σκοπό του, όσο και υλικά, εφόσον η ζωή συνεχίζεται, με μια απειλή λιγότερη. Ένας στρατιώτης, τώρα, που υπεράσπισε τα πετρέλαια κανενός μαυραγορίτη στην άλλη άκρη της Γης, είναι άλλο πράμα. Είναι καταρχάς και καταρχήν μαλάκας. Αν όμως δεν επιστρέψει ράκος και γεμάτος μεταπολεμικά στρες, φυσικά κι έχει δυνατότητες, που δεν είχε πριν. Μόνο που είναι δυνατότητες σκέψης. Είναι δυνατότερος γνωστικά και φιλοσοφικά, ώστε μπορεί όχι μόνο ν' αποστραφεί οποιοδήποτε, παρόμοιο φιάσκο, αλλά πολύ περισσότερο ακόμα και ν' αγωνιστεί (πχ. πολιτικά) για την αποτροπή του.

Εντάξει, δεν την παλεύω άλλο, με τόσο μονοδιάσταση σκέψη. Να πάτε στην ευχή του λαού και καληνύχτες...